به نقل از «خبرآنلاین»

رمزگشایی از «سکاندار» شمخانی در «تنش زدایی با اعراب» / امیرعبداللهیان، چرا «نه»؟

تاریخ انتشار: ۲۷ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۳۵۶۹۸۸

این روزها در صحنه سیاسی کشور بیش از هر شخص دیگری نام «علی شمخانی»، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشور به گوش می‌رسد. در چند هفته اخیر، شمخانی از پکن تا ابوظبی و بغداد به مرد اول صحنه دیپلماسی و سیاست خارجی کشور تبدیل شده است. محور کاری و ماموریت ویژه دبیر شورای عالی ملی، صلح است و تنش‌زدایی‌های بزرگ. ماموریتی که نه تنها چشم‌ها را به خود دوخته، بلکه از نگاه بسیاری از ناظران سیاسی می‌تواند تحول‌آفرینی‌های بزرگی را به همراه داشته باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نقطه عطف برجسته شدن نقش شمخانی در بمب خبری ۱۰ مارس / ۱۹ اسفند بود که پس از ۷ هفت سال تنش حداکثری، ایران و عربستان برای از سرگیری روابط دو جانبه توافق کردند. شمخانی، با «مساعد بن‌محمد العیبان» وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی عربستان سعودی توافقی تاریخی را امضا کرد که طی بیش از یک هفته گذشته کانون اصلی تحلیل ناظران سیاسی و رسانه‌ها بوده است.

پس از ماموریت موفق پکن، دومین تحرک مهم سیاست خارجی ایران به رهبری دریابان شمخانی در ۲۵ اسفند ماه و با سفر به امارات متحده عربی بود. به نظر می‌رسد شمخانی در سفر به ابوظبی، تنش‌زدایی و رفع سوء تفاهم‌های میان ایران و دومین قدرت حوزه خلیج فارس یعنی امارات را در دستور کار داشته است. اما سفرهای منطقه‌ای و خاص شمخانی به ابوظبی با دیدار با رهبر قدرتمند این کشور یعنی محمد بن زاید، ختم نمی‌شود. گزارش‌های حاکی از آن است بغداد، پایتخت کشور عراق، مقصد بعدی سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی خواهد بود.

روایت‌هایی از ماجرای شمخانی و تنش‌زدایی عربی

سفرهای مهم شمخانی و توافقات تاریخی حاصل شده برای سیاست خارجی کشورمان، علاوه بر ماهیت توافقات و اهداف سفرها، روایت‌های متفاوتی را به همراه داشته است. این که دبیر شورای عالی امنیت ملی، به جای حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه، رهبری این ماموریت‌ها را عهده‌دار شده، از یک سو این پرسش را مطرح کرده که چرا چنین تصمیمی اتخاذ شده و از سوی دیگر، روایت‌های مختلف و گاه عجیبی را به همراه داشته است.

یکی از روایت‌های عجیب را «میدل ایست ای» ارائه کرده است. این درگاه خبری آنلاین، به نقل از منابع آگاه مدعی شده که «بیت رهبری» در ایران مدیریت مذاکرات و توافق با عربستان را از وزارت خارجه گرفته و شمخانی ماموریت تنش‌زدایی منطقه‌ای را عهده‌دار شده است.

در کنار این روایت، شائبه‌هایی نیز مطرح شده که در موضوع تنش‌زدایی‌های منطقه‌ای، وزارت خارجه و شخص حسین امیر عبداللهیان، کنار گذاشته شده‌اند. مضمون چنین روایت‌هایی این بود که میان وزارت خارجه و شورای عالی امنیت ملی، اختلاف موضوع وجود دارد. بر خلاف این روایت‌ها، دیروز –جمعه – ۲۶ اسفند، حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه در پاسخ به این شائبه‌ها نوشت:

«سفر دریابان شمخانی به امارات و عراق در چارچوب مناسبات موجود امنیتی انجام می‌شود. پدیده جدیدی نیست. نماینده وزارت خارجه در سفرها همراه ایشان است. در سیاست خارجی هماهنگی وجود دارد. همه چیز در چارچوب نظام و زیر نظر رییس جمهور است. هماهنگی وجود دارد. دشمنان بدانند، اختلافی نیست.»

انتشار این توئیت را به نوعی می‌توان حسن ختامی بر شائبه‌ها و فرضیات مطرح شده پیرامون عدم هماهنگی و وجود اختلاف در حوزه کلان سیاست خارجی کشور مورد ارزیابی قرار داد.

چرا علی شمخانی؟

با وجود توئیت مهم و شفاف‌سازی امیر عبداللهیان، همچنان یک پرسش قابل طرح خواهد بود. این‌که چرا ماموریت مهم تنش‌زدایی منطقه‌ای با کشورهای عربی فراتر از رئیس دستگاه دیپلماسی به علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی سپرده شده است؟ عموما در پرونده تنش‌زدایی میان کشورهای و بازیگران در نظام بین‌الملل، این وزاری خارجه هستند که عهده‌دار ماموریت امضای صلح خواهند بود. فارغ از نمونه‌های محدود، این رویه تا حدود زیادی پذیرفته شده و مرسوم نیز هست. نمود بارز این امر را می‌توان در جریان امضای برجام میان ایران و کشورهای ۱+۵ در اکتبر ۲۰۱۵ مشاهده کرد که وزاری خارجه طرفین امضا کننده‌گان توافق بودند.

در توضیح چرایی سپردن شدن ماموریت ویژه تنش‌زدایی با کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به دریابان علی شمخانی می‌توان به چند نکته مهم اشاره کرد. اول این‌که شمخانی متولد شهر اهواز و از اعراب ایرانی است. تسلط دبیر شورای عالی امنیت ملی به عربی فصیح، به طور حتم در مذاکرات و ریزانی با کشورهای عربی تاثیرات ناخودآگاه و ملموسی را بر جای خواهد گذاشت.

در سطح دوم، مهم‌تر از عرب بودن، شمخانی، نقش ویژه و تجارب تاریخی خاص او در موضوع تنش‌زدایی عربی است که اهمیت دارد. مهم‌ترین تجربه تاریخی در این زمینه را می‌توان به نقش‌آفرینی خاص علی شمخانی در هشتمین کنفرانس سران کشورهای اسلامی در تهران در آذر ۱۳۷۶ ارجاع داد. در این مقطع، برای نخستین بار بعد از سال ۱۳۵۷، ولیعهد عربستان سعودی «شاهزاده عبدالله» که بعدا پادشاه این کشور شد، برای حضور در نشست سران کشورهای اسلامی به تهران سفر کرد. برخی روایت‌ها از این امر حکایت دارند که در این مقطع علی شمخانی در ارتباط‌گیری و نزدیکی میان هیات عربستان با جمهوری اسلامی ایران نقشی بی‌بدیل را ایفا کرد. حتی نزدیکی به سطحی رسید که شاهزاده سعودی از منزل شخصی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز دیدار کرد.

در سطح سوم، بعد از اتمام کنفرانس سران کشورهای اسلامی در اقدامی بی‌سابقه، دریابان شمخانی وزیر دفاع وقت ایران نیز به ریاض رفت و توافقنامه دفاعی امنیتی میان دو کشور امضا شد. این اتفاق بی‌سابقه، شاید در سطح کلان مناسبت دو کشور قابل بازخوانی باشد، اما بدون تردید، عرب بودن و نزدیکی دریابان شمخانی به ولیعهد سعودی‌ها در این موضوع بی‌تاثیر نبوده است.

با نظر به این ملاحظات، حالا به جرات می‌توان انتخاب علی شمخانی برای پروژه مهم تنش‌زدایی تهران با کشورهای عربی را هوشمندانه مورد ارزیابی قرار داد. انتخابی که نه تنها از روی اجبار نبوده، بلکه گامی مهم در راستای کوتاه شدن مسیر مذاکرات و حصول توافق آسان‌تر با پایتخت‌های عربی حاضر در حوزه خلیج فارس باشد. ایفای نقش‌های ویژه شمخانی در گفتگو با کشورهای عربی به ویژه عربستان سعودی نشان داده که انتخاب او تاثیری مثبت را در مذاکرات برجای گذاشته است.

آورده‌های سفرهای شمخانی

توافقات بزرگ شمخانی به کشورهای عربی در مقطع کنونی می‌تواند آورده‌های مهمی را برای کشورمان به همراه داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

۱- در مقطع کنونی تنش‌زدایی ایران با قدرت‌های منطقه‌ای، می‌تواند زمینه‌ای مهم برای گشایش در پرونده بزرگ‌تر سیاست خارجی کشورمان، یعنی حل تعلیق در مذاکرات برجامی باشد. با توافق اخیر، تهران نشان داد که بازیگری قابل اتکا برای صلح و اهل گفتگو است. از توافق ایران با عربستان و احتمالا تنش‌زدایی با امارات و بحرین در آینده نزدیک، این پالس مخابره می‌شود، که ایران آماده بازگشت به مذاکرات و احیای برجام در آینده نزدیک است.

۲- صلح ایران با کشورهای عربی، علاوه بر تاثیرت سیاسی فرامنطقه‌ای آن، می‌تواند زمینه‌ای برای تسهیل مناسبات پولی، بانکی و ارزی با کشورهای منطقه باشد. گویا استراتژیست‌های ایرانی نیز با اطلاع از چنین اهمیتی، در سفر شمخانی به امارات، محمد رضا فرزین، رئیس بانک مرکزی را همراه او به ابوظبی فرستاده‌اند. توافقات مالی و بانکی ایران با ریاض و ابوظبی از اهمیتی ویژه برخوردار خواهد بود و می‌تواند تاثیرات عمیقی را بر بهبود وضعیت اقتصادی کشور در آینده داشته باشد.

۳- در سطح سوم، رفع چالش‌های امنیتی در منطقه، بخشی بزرگ از هزینه‌های مادی و میدانی را از روی شانه‌های ایران برخواهد داشت. در وضعیتی که چالش‌های امنیتی به حداقل برسد، دیگر بازیگران نیازمند صرف هزینه‌ها بزرگ برای تقابل با یکدیگر نیستند. همین امر می‌تواند زمینه را برای همکاری طرفین در ابعاد مختلف از جمله حوزه اقتصاد و فرهنگ تامین کند.

۴- در سطح چهارم، از سرگیری روابط میان ایران با کشورهای مهم و ثروتمند عربی، می‌تواند زمینه‌ای برای سرمایه‌گذاری آن‌ها در ایران نیز باشد. آن‌چنان که وزیر اقتصاد عربستان نیز با صراحت امکان سرمایه‌گذاری ریاض در ایران را مورد تصدیق قرار داده است.

بیشتر بخوانید:

ادامه «دور تند» تنش زدایی با اعراب / اعلام «سومین کشور» مقصد سفر شمخانی

دولت و مجلس، حاشیه‌نشین «توافق» ایران و عربستان / شمخانی، پشت‌گرم به «حمایت رهبری» کار را تمام کرد

رمزگشایی نماینده مجلس از «علت انتخاب شمخانی» برای نهایی‌کردن توافق با عربستان

«نقش روس‌ها» در توافق ایران و عربستان به روایت رسانه عربی / «پاسخ کرملین به «رایزنی شمخانی» چه بود؟.

مطهری: توافق ایران و عربستان، نشانه دست‌برداشتن مسئولان از «شعارزدگی و ژست انقلابی‌گری» است / مراقب «افراطی‌ها» باشیم

۲۱۲۲۰

کد خبر 1744726

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: علی شمخانی سیاست خارجی دولت سیزدهم دبیر شورای عالی امنیت ملی سیاست خارجی کشور امیر عبداللهیان کشورهای عربی ایران و عربستان دریابان شمخانی همراه داشته تواند زمینه تنش زدایی وزارت خارجه علی شمخانی روایت ها منطقه ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۳۵۶۹۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دستاورد سفر بذرپاش به امارات متحده عربی چه بود؟ 

به گزارش قدس آنلاین، «مهرداد بذرپاش» رئیس طرف ایرانی کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و امارات در راستای نشست این کمیسیون طی سفری به ابوظبی با «بن الطوق الماری» وزیر اقتصاد امارات و هیاتی از مدیران اماراتی دیدار کرد. دیداری که در نخستین گام با امضای ۲ سند همکاری به کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و امارات رسمیت بخشید.

نشست این کمیسیون که پس از ۱۰ سال برگزار شد، حاصل سیاست‌های دولت سیزدهم، مبنی بر رشد و توسعه تجارت با کشورهای همسایه است که به گفته وزیر راه و شهرسازی، با جدیت و عزمی که این نشست برای مدیران دو طرف ایجاد کرده، می‌توان به رشد تجارت بین دو کشور تا سطح ۳۰ میلیارد دلار امیدوار بود.

همچنین طی این نشست، اسناد همکاری مختلفی که در نشست‌های مختلف بین مسوولان دو کشور برگزار شد، آماده امضا شد که نگاهی به محتوای این اسناد و گفت‌وگوها، خبر از آن می‌دهد که آینده روابط اقتصادی دو کشور، بیش از پیش روشن خواهد بود و نیت بدخواهان تجارت پررونق در خاورمیانه به عمل منتهی نخواهد شد.

یکی از مهمترین تفاهم‌هایی که در این نشست انجام شد، موضوع تسریع در انجام مذاکرات و نهایی کردن اسناد همکاری مبادله شده در حوزه‌های مختلف اقتصادی بین دو کشور بود. ایجاد کمیته اقتصادی و بازرگانی با مسوولیت وزارت صمت ایران و وزارت تجارت خارجی امارات با عضویت سایر دستگاه‌ها در جهت تسهیل همکاری‌های تولیدی و بازرگانی، دانش‌بنیان، فناوری‌های برتر در حوزه فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی از دیگر سرفصل‌های گفت‌وگو در این نشست بود.

یکی دیگر از تفاهم‌های نشت مذکور، ایجاد و تعیین تیم مشترک کاری در زمینه همکاری‌های صنعتی و گازی بود که این مساله می‌تواند نقشی مهم در اقتصاد هر دو کشور داشته باشد.

سرمایه‌گذاری نهادهای مالی و بانک‌های معتبر اماراتی در بورس بین‌الملل مناطق آزاد ایران و سهام‌داری در این بورس از دیگر محورهای این نشست بود و به نظر می‌رسد این مساله، در صورت محقق شدن، بخشی از چالش کمبود سرمایه در ایران را جبران خواهد کرد.

همچنین در زمینه تجارت تشکیل صندوق مشترک سرمایه‌گذاری با تعیین یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری اولیه از سوی هر کدام از طرفین، تشکیل کارگروه مشترک بانکی تحت نظارت بانک‌های مرکزی دو کشور و تشویق بانک‌های تجاری به برقراری و گسترش روابط کارگزاری بانکی بین دو کشور و تشکیل بانک مشترک بین دو کشور که موضوعی مورد علاقه‌مندی و تاکید «شیخ منصور بن زاید» معاون و نخست وزیر امارات بود، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

موضوع ایجاد همکاری بین صندوق‌های ضمانت صادرات دو کشور از دیگر محورهای گفت‌وگو با مقامات اماراتی بود که در صورت اجرایی شدن، زمینه را برای افزایش امنیت فعالیت تجار دو کشور فراهم می‌کند.

ضرورت همکاری طرف اماراتی به‌منظور افتتاح حساب بانکی اشخاص حقیقی ایرانی و نیز شرکت‌های به ثبت رسیده در امارات با سهامداران ایرانی و همچنین ضرورت همکاری طرف اماراتی پیرامون امکان استفاده از خدمات بانکی بین‌المللی نظیر اعتبار اسنادی در مناسبات تجاری بین المللی از/ به امارات، از دیگر زمینه‌های نشست مشترک بذرپاش با وزیر اقتصاد امارات بود.

سرمایه‌گذاری اماراتی‌ها در حوزه نفت و گاز نیز در این نشست مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت و حال باید دید که این مساله تا چه حد می‌تواند بازار انرژی منطقه و دو کشور را تحت تاثیر قرار دهد.

ایجاد کنسرسیوم‌های مشترک اجرایی بین شرکت‌های بزرگ مهندسی دو کشور برای اجرای مشترک پروژه‌های عمرانی داخلی و بین المللی به صورت دو یا چند جانبه با توجه به شهرت شرکت‌های ایرانی در کشورهای منطقه و پتانسیل‌های فراوان جمهوری اسلامی ایران در زمینه‌های فنی و مهندسی به ویژه در حوزه عمران و سرمایه‌گذاری مستقیم کشور امارات در حوزه‌های مختلف حمل و نقل و ترانزیت، احداث خطوط ریلی، تامین لکوموتیو، ایجاد بنادر خشک، توسعه بنادر، ساخت و توسعه فرودگاه‌ها (مهرآباد تهران و اصفهان و ساخت شهر فرودگاهی مشهد)، صنعت گردشگری، نفت، گاز، طرح‌های پالایشگاهی، آب شیرین کن، صنایع معدنی و نوسازی صنایع ایران، انرژی‌های نو و ﺗﺠﺪﻳﺪﭘﺬﻳﺮ، ایجاد نیروگاه‌های برقی و پارک‌های ﺧﻮرﺷﻴﺪی، ایجاد و تولید محصولات گلخانه‌ای، دامپروری و شیلات در استان‌های همجوار نیز بخشی دیگر از این گفت‌وگوها را به خود اختصاص داده بود.

در زمینه صادرات نیز، کاهش فرایندهای طولانی اداری امارات بر سر راه کالاهای صادراتی ایرانی به امارات و نیز کالاهای وارداتی و ترانزیتی و ایجاد کمیته مشترک لجستیک به منظور برنامه‌ریزی و تسهیل فرایندهای صادرات و ترانزیت از طریق خاک دو کشور و نیز انجام مذاکرات فنی برای نهایی کردن این برنامه‌ها و ارائه تضمین‌های لازم به سرمایه‌گذاران اماراتی مورد بحث قرار گرفت.

همچنین در این نشست راه آهن ایران برای حمل هرگونه محموله ریل پسند در سطح منطقه و با عبور از ایران از/ به بنادر جنوبی ایران اعلام آمادگی کرد؛ مساله‌ای که می‌تواند به صورت جدی مورد استقبال فعالان اقتصادی و دولت امارات قرار گیرد.

ایجاد و توسعه تبادل دیجیتال داده‌ها به ویژه اسناد حمل و گمرکی به منظور کاهش تشریفات و ایستایی در مبادی ورودی و خروجی، درخواست رسیدگی به مشکل عدم صدور گواهی مبدا از اتاق بازرگانی و همچنین تاییدیه اسناد توسط وزارت امور خارجه امارات برای کالاهایی که فقط توسط امارات تحریم شده و یا کاربری غیرنظامی دارند (هرچند گمرک امارات تاییدیه غیرنظامی بودن کالاها را تایید کرده باشد)؛ نظیر قطعات خودرو یا خودرو سواری که از امارات به ایران صادر و یا از طریق بنادر امارات به ایران صادرات مجدد می‌شود و درخواست اجازه حضور و برپایی غرفه توسط بخش خصوصی ایران در برخی نمایشگاه‌های برگزار شده در مرکز تجارت بین‌الملل دبی (WTC) و ضرورت همکاری این مرکز با طرف‌های ایرانی برای انتخاب مجریان نمایشگاه‌ها به منظور تسهیل حضور شرکت‌های ایرانی از دیگر محورهای این گفت‌وگوها بود که می‌تواند راه‌گشای فعالان اقتصادی دو کشور برای همکاری‌های بیشتر باشد.

بر این اساس می‌توان دریافت که سفر وزیر راه و شهرسازی در راس هیاتی به امارات برای برگزاری نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و امارات، می‌تواند زمینه را برای رشد و توسعه تجارت و همکاری‌های اقتصادی دو کشور ایجاد کند و علاوه بر این فعالان بخش خصوصی در صورت اجرایی شدن تفاهم‌ها می‌تواند با سهولت بیشتری اقدام به تجارت با امارات متحده عربی کنند. موضوعی که بدون شک بر خلاف نیات دشمنان و بدخواهان جمهوری اسلامی ایران خواهد بود و وزیر راه و شهرسازی طی این سفر توانست این نیات شوم را تا حدودی بی اثر کند؛ امری که بدون تردید، مهمترین دستاورد این سفر به شمار خواهد رفت.

منبع: خبرگزاری ایرنا